Kunstbeschouwelijke analyse Merel Ouwerkerk

Laatst kreeg ik een mailtje van iemand van het Lyceum; Merel Ouwerkerk. Zij wilde voor school een verslag maken over het schilderij ‘de geldverslinder’. Ik vond dit natuurlijk ontzettend leuk, Hieronder vind je het resultaat. De afbeelding hierboven is getekend door Merel Ouwerkerk zelf.

Hallo, ik ben Merel Ouwerkerk, en in deze kunstbeschouwelijke analyse ga ik één schilderij helemaal uitpluizen. Je gaat bijvoorbeeld lezen hoe het schilderij is opgebouwd, welke beeldaspecten er aan bod komen en wat ik zelf van het schilderij vind.
Veel lees (en kijk) plezier, Merel.

De titel van het kunstwerk dat ik heb uitgekozen is: De geldverslinder. De kunstenares heet Desiree Verkerk, en het schilderij is geschilderd in december, 2013. Het is geen groot kunstwerk, het is maar twintig centimeter bij twintig centimeter.
Desiree Verkerk schildert. Het kunstwerk wat ik heb uitgekozen is dan ook een schilderij.
Ik heb best een tijdje gezocht naar een schilderij wat mij aansprak. Toen zag ik dit werk. Ik houd wel van schilderijen waar wat meer donkere kleuren, zoals zwart, grijs en bruin worden gebruikt. Deze kleuren bouwen heel mooi de sfeer op in dit schilderij. Hoewel er niet heel erg veel te zien is op het schilderij, spreekt het mij toch erg aan.
Wat er op het schilderij staat is eigenlijk vrij simpel. Een donkere achtergrond, en een stoffige vloer zijn de basis. Wat meer naar de voorgrond is een veldmuis afgebeeld, met in zijn pootjes een briefje van vijftig euro. De hoekjes van het briefje heeft de muis er af gegeten. Meer is er eigenlijk niet te zien.
Het schilderij is een olieverfschilderij. Het is geschilderd op paneel (masoniet, een houten vezelplaat op basis van olie, die is vastgelijmd. Het zijn eigenlijk samengeperste lange houtsnippers. Het is milieuvriendelijk en duurzaam). De schilder heeft masoniet gekozen omdat dit niet krimpt, of uitzet.
Als ondergrond heeft ze gesso gebruikt, een krijtsoort wat speciaal geschrikt is voor hout en ander schildermateriaal. Gesso trekt niet in het materiaal, dus zo blijft het schilderijtje mooi egaal. Het schilderij is geschilderd met Rembrandtverf. Rembrandtverf werd van oudsher al gemaakt door de leerlingen van Rembrandt. In de Gouden eeuw was het heel normaal om je verf zelf te maken, iedere schilder deed dat. Zij maakten het door olie en bindmiddelen fijn te wrijven. Tegenwoordig kun je Rembrandtverf gewoon in tubes kopen (maar ook zelf maken).
Rembrandtverf staat erom bekend dat deze vrij soepel is. Daarom gebruikt de schilder geen terpetine of terpentijn, (gedestilleerde hars uit naaldbomen). Hoewel de meeste schilders deze producten wel gebruiken doet Desiree Verkerk dit niet, omdat terpetine of terpentijn de verf eigenlijk beschadigt, en dat vindt ze zonde. Daarnaast lukt het ook ook erg goed om schraal en droog te schilderen in de onderlagen zonder extra producten, eigenlijk vindt ze terpetine helemaal niet nodig.
Desiree Verkerk gebruikt lijnolie. Lijnolie wordt gemaakt van vlaszaad. En het is de best drogende natuurlijke olie. Omdat ze van mager naar vet schildert, en dus laag op laag, komt er ook steeds meer lijnolie bij. En hoe meer lijnolie, hoe langer het duurt voordat het schilderij droog is.
Het gaat bij haar onder andere om de precisie. De muis is met een 00000 penseel geschilderd. Haar voor haar.
De kunstenares begint vaak op een contrastende ondergrond. Bijvoorbeeld geel. Zo krijg je een warmere gloed, en diepere kleuren.
Verder gebruikt ze ook tegengestelde kleuren in haar werken. Als ze dan bijvoorbeeld een groene ondergrond maakt, en vervolgens met rood gaat vormgeven krijg je een fris effect wat ook weer tegenstrijdig is, en elkaar aanvult.
“Eigenlijk meng je hiermee de kennis van de impressionisten met de kennis van de realisten.’ Aldus Desiree Verkerk.

De beeldaspecten die in dit schilderij naar voren komen zijn: Kleur, textuur en vormen.
Kleur vind ik in dit schilderij erg opvallend. Het is een vrij rustig schilderij qua kleuren. Maar wat meteen opvalt is natuurlijk het oranje briefje.
Ik vind zelf dat het meeste het licht-donker contrast aanwezig is. Het fel oranje briefje versterkt de muis best wel, zodat het je ook meteen opvalt dat er een muis op het doek staat. Als dit briefje er niet was geweest duurde het hoogstwaarschijnlijk langer voordat de muis je zou zijn opgevallen. Ook lijkt het alsof de muis in het licht staat. De achtergrond is donker, en de voorgrond iets lichter.
Er zijn vrij weinig primaire kleuren gebruikt in het schilderij. Alleen een heel klein beetje geel bij het oranje (in het briefje). Wel is er één hele felle secundaire kleur te zien, oranje. Doordat er helemaal onderaan het schilderij ook een een beetje oranje is gebruikt in de ondergrond trekt dat elkaar mooi aan. Zo springt het oranje er toch niet echt uit, maar valt het wel op.
Ook is er nog roze gebruikt in de muis, bij zijn pootjes en zijn oren. Dit ziet er erg natuurlijk uit.
Er zijn ook veel niet-kleuren in dit schilderij gebruikt. Wit en zwart. Wit zie je terug in het briefje en in de muis. En zwart op de onder- en achtergrond.
Textuur is in dit schilderij ook erg belangrijk. Mij viel het meteen op hoe precies en fijn de muis is geschilderd. Het lijkt echt sprekend omdat de haartjes één voor één op het doek zijn gezet. Ook het vijftig euro briefje is erg gedetailleerd. Alles lijkt net echt. Het schilderij lijkt dik geschilderd maar alles is toch ook weer erg precies.
De vormen in dit schilderij zijn de muis en het briefje. Beiden lijken ze sprekend. Dit is ook de bedoeling van de schilder. Ze wil het net echt laten lijken, maar haar penseelstreken toch ook weer naar voren laten komen, en dat is gelukt. De vormen zijn erg realistisch. Wel zijn ze klein, maar dat zul je ook niet anders verwachten bij een muis. De vormen staan asymmetrisch opgesteld. De muis staat meer rechts en het briefje meer links.
Het schilderij valt onder de fijnschilderkunst. Wat je niet moet verwarren met hyperrealisme. Bij fijnschilderkunst is het eigenlijk de bedoelling om de boodschap van jouw kunstwerk zo goed mogelijk over te laten komen op de toeschouwer. Hierbij komen vaak dingen als contouren, schaduwen of reflecties kijken.
Hyperrealisme (het woordt zegt het eigenlijk al) is eigenlijk dat je een schilderij maakt wat net echt lijkt, dat mensen in eerste instantie denken dat het een foto is. Eigenlijk moet je dan meestal twee keer kijken, omdat je pas na goed kijken ontdekt dat het een schilderij is. Bij hyperrealisme zie je de penseelstreken meestal ook niet eens meer.
Deze twee kunststromingen verschillen dus redelijk van elkaar. Fijnschilderkunst kun je ook wel vergelijken met moderne genreschilderkunst. Genreschilderkunst is al heel oud (denk maar aan Jan Steen). Hierbij worden eigenlijk dagelijkse taferelen uitgebeeld op het doek. Het lijkt op moderne genreschilderkunst omdat Desiree eigenlijk redelijk ‘normale taferelen’ wil uitbeelden uit het nu. Zo schildert ze ook soms personen uit haar privé leven, of dingen die ze buiten ziet (zoals een hond die wordt uitgelaten). Meestal zit er achter deze schilderijen een grap of een boodschap.

Je ziet dit terug in de vormgeving van de muis. Het lijkt namelijk een redelijk normaal tafereel, maar als je erover nadenkt heb je eigenlijk nog nooit een muis geld zien verslinden.
Desiree Verkerk is een vrij onbekende schilder. Daarom is er ook bijna nergens iets te vinden over haar geboortedaturm.
Desiree is in 2003 afgestudeerd aan de Willem de Koning academie. Ze heeft een eigen atelier in Reeuwijk. Haar inspiratie voor haar kunstwerken haalt ze uit het dagelijkse leven. Zo zie je dat er ook geen verbanden zijn tussen haar werken, dat ze heel divers zijn. Ze denk altijd goed na voordat ze iets op doek zet. Een heel proces lijdt tot een prachtig schilderij. Veel schetsen hoort hier ook bij, en haar beste schets, die werkt ze uit.
Ze heeft al aan veel exposities deel genomen. Ook was ze de winnares van de regionale kunstdagen Rotterdam 2014.
De kunstenares wil met dit schilderij uitbeelden dat de muis er eigenlijk erg onschuldig uitziet. Iedereen vindt hem lief en schattig. Totdat hij iets dierbaars meeneemt van je, en opeet. Zoals deze muis doet. Zelf heeft hij natuurlijk niet door dat hij iets erg kostbaars aan het opeten is. Het zal je maar gebeuren. Het doel van dit kunstwerk is dus eigenlijk dat je zelf bewust wordt van het feit dat dieren onwetend zijn over onze bezitten; ze weten niet dat het ene veel waard is en het andere weer niets. Je kunt ze het dus eigenlijk niet kwalijk nemen als ze zo’n streek met je uithalen, maar voor jezelf is het natuurlijk super frustrerend.
Mijn eigen mening over het kunstwerk is dat het apart is. Ik vind het apart omdat ik nog nooit zo’n schilderij heb gezien dat zoiets afbeeldt. Het is erg realistisch waar ik wel van houd, en je zoekt eigenlijk gelijk het verhaal achter dit kunstwerk. Ook houd ik van de kleuren die er zijn gebruikt. Donkere kleuren, met een kleur die er redelijk uitspringt. Alles versterkt elkaar uitstekend, en dat maakt het zo’n mooie afbeelding. Ik vindt het erg knap geschilderd.

Bronnen:
https://www.odonatakunst.nl/masoniet/.html
https://entoen.nu/rembrandt/beeld-en-geluid/verf
https://www.politoeren.com/contents/nl/d110_Terpentijn_of_Terpentine.html
https://www.walterleclairschilderijen.be/pages/fijnschilderkunst

Muis: De geldverslinder